Pensioenfondsen bepalen met hun beleggingsbeleid de agenda voor de duurzame energietransitie. Net zoals ze eerder de aanzet gaven tot bijdragen aan klimaat- en milieuprojecten door de groene obligatie als beleggingsinstrument te omarmen.

Proberen de wereld te verbeteren

Een drie maanden durende ziekenhuisopname van Flensborg in 1996 ligt ten grondslag aan deze enorm populaire financiële producten. “Terwijl ik daar lag heb ik mezelf beloofd dat als ik ooit de kans kreeg, ik iets voor het klimaat zou doen. Zonder afstand te hoeven doen van waar ik in geloof, dat is het kapitalisme. De mens wordt gedreven door een wil om te presteren. Voor sommigen vertaalt zich dat in dollars, voor anderen in zo snel mogelijk honderd meter rennen en voor weer anderen in schoonheid. Op de een of andere manier houden we er allemaal van om met anderen te concurreren. We winnen misschien niet altijd, maar we willen het wel proberen. En dat is de drijvende kracht achter het kapitalisme. Tegelijkertijd vind ik ook dat je moet proberen de wereld te verbeteren.”

Pensioenfondsen spraken al veel over het klimaat

Die kans kreeg Flensborg in 2006 en 2007, een periode waarin lage rentetarieven enorme welvaartsvorming mogelijk maakten. “Hoge inkomens brachten ook hoge belastinginkomsten met zich mee, waardoor er geen vraag naar financiering was bij overheden. Dan hebben pensioenfondsen en verzekeraars een probleem, omdat de markt voor staatsobligaties snel opdroogt. SEB vroeg me dan ook om een alternatief te vinden voor staatsobligaties. Het was niet eenvoudig om een alternatief te vinden voor nul-risico-instrumenten. Ik dacht terug aan de belofte in het ziekenhuis. Pensioenfondsen spraken nu veel over het klimaat en de opwarming van de aarde. Misschien kunnen we dat thema gebruiken om staatsobligaties te vervangen. Ik legde dit voor aan een aantal Noordse pensioenfondsen en zij zagen hier gelukkig heil in. Ze wilden er graag iets mee doen.”

“Zij bediscussieerden onderling korte- en langetermijneffecten, lock-in-, recycle- en reboundeffecten en levenscycli. Al deze factoren die nu onlosmakelijk zijn verbonden met de klimaatmarkt zijn destijds door Cicero onderzocht en daarmee hebben ze de normen voor de toekomst vastgesteld in het ontwerp van de groene obligatie.”

De allereerste transactie

Daarmee werd het tijd voor de uitvoering. “Het plan was om een miljard dollar op te halen. We hadden al Zweedse en Noorse investeerders aangetrokken, die samen rond 800 miljoen dollar in zouden brengen, dus we hadden het doel al bijna gehaald. En toen ging Lehman Brothers failliet en werd het halve orderboek in drie dagen weggevaagd. We besloten om toch maar door te gaan met de overgebleven helft. Dat was de allereerste transactie. Al snel kregen we bericht van de VN, die de transactie hadden gezien en graag 500 miljoen dollar wilden kopen. Een paar maanden later belde de Amerikaanse staat Californië die 400 miljoen dollar wilde investeren.”

Green Bond Principles

Nadat Flensborg meerdere ethische Amerikaanse beleggers wist te strikken was de volgende stap het aantrekken van meer verstrekkers. Flensborg benaderde de IFC, de buurman van de Wereldbank. Nadat de IFC in 2010 een groene obligatie uitgaf kwam alles in een stroomversnelling. “Na de Wereldbank, IFC en State Street begon Zurich Insurance eveneens met groene obligaties. We hadden Bank of America ook binnen gehengeld en werkten met de Export-Import Bank of Korea. Vervolgens stelden negen banken de Green Bond Principles op, een lijst beginselen voor groene obligaties. Dit was het moment waarop veel mensen merkten dat er toch echt iets gaande was en dat het tijd was om aan te haken. Zo ontstond er geleidelijk aan een markt.”

Als we de oude garde niet uitnodigen om mee te doen, creëren we segregatie. En segregatie gaat leiden tot instabiliteit. De enige manier waarop we impact kunnen hebben is met een inclusieve transitie.

Koolstofhuishouding in balans brengen

Inmiddels is de markt voor groene obligaties goed voor circa 700 miljard euro. “Protocollen en transparantie zijn ongelofelijk belangrijk op deze markt. Een ander actueel thema is nu de transitie. We moeten de oude energie-, transport- en huizensector op een of andere manier een koolstofvrije transformatie laten ondergaan. Door de koolstofhuishouding van onze planeet weer beter in balans te brengen. Als we de oude garde niet uitnodigen om mee te doen, creëren we segregatie. En segregatie gaat leiden tot instabiliteit, niet oplossingen. De enige manier waarop we impact kunnen hebben is met een inclusieve transitie.”

Meer bewustwording in besluitvorming

Flensborg verwacht dat de coronacrisis positief bij kan dragen. “We willen allemaal op een of andere manier een bijdrage leveren aan de samenleving. Maar we hebben onze beperkingen wat betreft onze mandaten en we hebben allemaal onze eigen kosten. Covid-19 zou wel eens een trigger kunnen zijn. Lockdowns geven mensen de tijd om na te denken over wat ze kunnen doen om een robuustere samenleving te creëren. De vragen die mensen zich nu stellen zullen leiden tot meer bewustwording in de besluitvorming. Grote beleggers als pensioenfondsen zullen in de toekomst de agenda bepalen. Zo is de markt voor groene obligaties gegroeid en de markt voor transitie-obligaties zal precies zo’n evolutie doormaken.” Waarmee de verantwoordelijkheid voor verdere verduurzaming voor een belangrijk deel bij de pensioenfonds ligt.